Trần Giao Thủy
Nền giáo dục đại học tại Canada, vài nét đại cương
 |
Bản đồ Canada. Nguồn: wikipedia.org
|
Nền giáo dục đại học tại
Canada là một tập hợp của các hệ thống đại học và
cao đẳng tại 10 tỉnh bang (province) và 3 lãnh địa
(territories). Theo Hiến pháp Canada, định chế giáo dục
đại học thuộc quyền và trách nhiệm của chính phủ
tỉnh bang.
Tuy thế, hệ thống giáo dục đại
học tại Canada tương đối khá đồng nhất, sau 12 năm ở
bậc tiểu và trung học, học sinh sẽ tiếp tục học nghề
ở các trường cao đẳng để đi làm hay học tiếp ở
bậc đại học. Quebec, tỉnh bang dùng tiếng Pháp là ngôn
ngữ chính, có một hệ thống giáo dục không giống những
nơi khác. Ở đây học sinh học xong trung học, sau khi hoàn
tất lớp 11, sẽ vào học tại các ‒ trường cao đẳng
(College d’enseignement generale et professionel hay CEGEP tạm
dịch sang tiếng Anh là General and Vocational College) để học
nghề - học trình 2 hay 3 năm - hay theo học trình 2 năm để
chuẩn bị vào đại học. CEGEP tại Quebec có cả trường
công lập và tư thục. Theo Association of Universities and
Colleges of Canada, AUCC, có khoảng 175 trường cao đẳng,
viện kỹ thuật, và CEGEP tại Canada. Có khoảng 900.000
sinh viên theo học toàn thời gian tại các trường này
trong năm 2006.
Hệ thống đại học công lập
tại Canada được xem tương đương với đại học ở các
quốc gia Anh, Mỹ. Tại Canada, đại học tư là thiểu số
– chỉ có ở 4 tỉnh bang Alberta (1), British Columbia (4),
Manitoba (1) và New Brunswick (4) – và không phải là những
đại học hàng đầu của quốc gia này. Đây là một điểm
khác với đại học ở Hoa Kỳ (MIT, Harvard, Stanford,
Princeton, v.v… những trường danh tiếng thế giới này là
những đại học tư).
Tại Canada có 95 đại học và
trường cao đẳng – hoạt động không vì lợi nhuận –
cấp văn bằng bậc đại học là thành viên của Hội các
Đại học và Cao đẳng Canada (Association of Universities and
Colleges of Canada, AUCC). Theo AUCC, tính đến cuối năm 2009
có 870.000 sinh viên toàn thời gian theo học đại học,
733.500 sinh viên bậc cử nhân và 136.500 sinh viên bậc cao
học và tiến sĩ.
Một con số đáng lưu ý, đã trở
thành khuynh hướng ở đại học Canada từ nhiều năm qua:
phụ nữ ghi danh vào đại học vượt xa số đàn ông với
tỉ số 57/43. Trong năm 2008 số phụ nữ tốt nghiệp đại
học nhiều hơn đàn ông, trừ ở bậc tiến sĩ. Cũng
trong năm 2008, gần 8% sinh viên tốt nghiệp đại học là
sinh viên nước ngoài (10 năm trước tỉ lệ này là
5%).
Tính đến năm 2008, hội viên của AUCC có 42.000
giáo sư giảng dạy. Năm 1976 tỉ số nữ giáo sư đại
học là 1/7. Đến nay con số này đã tăng lên thành
1/3.
77.000 sinh viên ngoại quốc học toàn thời gian
và 10.000 học bán thời gian đóng góp khoảng 6,5 tỉ đô-la
vào nền kinh tế Canada. Đứng đầu bảng gởi sinh viên
đến học tại Canada là các quốc gia Trung Quốc (15.000),
Hoa Kỳ (7.400), Pháp (6.900), India (2.800), South Korea (2.600).
[Trích Quick
Facts, AUCC.]
Một cách đơn giản đại học
tại Canada có thể xếp vào 3 loại:
• Đại học
bậc cử nhân (Primary Undergraduate universities) là những đại
học chú trọng về giáo dục bậc cử nhân và chỉ có
một số ít chương trình cao học.
• Đại học
có chương trình cao học, tiến sĩ và nghiên cứu
(Comprehensive universities) là những đại học có nhiều
khoa ở bậc cử nhân cũng như có hoạt động nghiên cứu
ở bậc cao học, tiến sĩ và những chương trình cấp
bằng chuyên nghiệp (professional degrees).
• Đại
học tiến sĩ và y khoa (Medical Doctoral universities) là những
đại học có rất nhiều khoa có chương trình tiến sĩ,
hoạt động nghiên cứu năng động, và có trường y
khoa.
Sau đây là bảng xếp hạng đại học Canada
cuối năm 2014 do tạp chí MacLeans – tuần báo thời sự
duy nhất của Canada. MacLeans bắt đầu xếp hạng đại
học Canada mỗi năm từ năm 1991. Trong những cuộc xếp
hạng hàng năm này, MacLeans dựa trên nhiều tiêu chuẩn
khác nhau từ ngân sách chi dùng cho dịch vụ cho sinh viên,
học bổng, thư viện, đến tỉ số sinh viên/giáo sư và
mức ngân quỹ dùng cho việc khảo cứu do giáo sư của
trường xin được, v.v…
Cũng trong những đánh giá
hàng năm, tuần báo MacLeans không xét đến những đại
học có dưới 1000 sinh viên theo học toàn thời gian, học
những đại học có mục đích tôn giáo hay những sứ
mệnh đặc biệt khác. MacLeans cũng không xếp hạng những
đại học không là thành viên của Association of
Universities and Colleges of Canada (AUCC).
Medical
Doctoral universities
Trong hạng đại học này, trường
McGill, dùng Anh ngữ trong chương trình giảng huấn, ở
Montreal, Quebec đã đứng đầu bảng trong năm năm liên
tiếp. McGill đạt được danh dự này một phần nhờ ở
khả năng ban giảng huấn trong việc tìm được quỹ (từ
chính phủ và tư nhân) dành cho nghiên cứu, và đoạt
nhiều giải hàn lâm xuất sắc, phần khác do phẩm chất
hàng đầu của sinh viên tốt nghiệp từ đại học này
cũng như danh tiếng đã có từ trước.
 |
Thứ hạng của ĐH TS&YK Canada. Nguồn: MacLeans.ca
|
Comprehensive universities
Trong
loại các đại học comprehensive tại Canada, trường Simon
Fraser đã hai năm liền đứng đầu bảng. SFU hoạt động
tại 3 khuôn viên ở Burnaby, Surrey và Vancouver thuộc tỉnh
bang British Columbia. Lý do SFU được xem là đại học hàng
đầu cũng tương tự như McGill, và thêm vào đó là ngân
sách chi tiêu của thư viện để mua sách mới hàng năm
cho sinh viên và giáo sư sử dụng.
 |
| Thứ hạng của ĐH Comprehensive tại Canada. Nguồn: MacLeans.ca |
Primary Undergraduate
universities
Ba năm liên tiếp đại học Mount Allison
University đứng hàng đầu trong những đại học chú trọng
về giáo dục ở bậc cử nhân. Đây là một đại học ở
Sackville, một thị xã chỉ có trên 5000 dân nổi tiếng về
nghề làm lò sưởi và bếp. Hiện nay Sackville ở tỉnh
bang New Brunswick phát triển nhờ du lịch và sinh hoạt của
trường Mount Allison.
 |
Thứ hạng của ĐH bậc cử nhân tại Canada. Nguồn: MacLeans.ca
|
Giáo dục của các trường
cao đẳng, học viện kỹ thuật để đào tạo chuyên viên
trung cấp trong mọi ngành nghề dưới bậc cử nhân là
một nhu cầu quan trọng để phát triển kinh tế quốc
gia. Tại Canada điểm quan trọng này thể hiện rõ rệt
qua tỉ lệ gần gấp đôi (175/95) giữa các trường cao
đẳng và các viện đại học cũng như số người có tay
nghề hay tốt nghiệp các trường kỹ thuật với giới có
bằng cấp bậc đại học.
Tuy nhiên, đây không
phải là thực tế của cộng đồng người Việt ở
Canada. Theo thống kê quốc gia năm 2001 của Statistics
Canada, số người Canada gốc Việt có trình độ cử nhân
hay cao hơn là 13,1% gần như tỉ lệ 15,4% cho toàn dân số
Canada nhưng ở ti lệ người có tay nghề và/hay tốt
nghiệp cao đẳng trong cộng đồng người Canada gốc Việt
chỉ có 15% và tỉ số này cho toàn dân Canada là 25,9%. Đến
năm 2006, hai tỉ số này là 18,4% (người gốc Việt) và
30,4% (người Canada). Số người gốc Việt có bằng cử
nhân hay cao hơn lại tăng lên 15,5% so với 12% cho toàn dân
số Canada trong census 2006.
 |
Thống kê mực độ giáo dục của người Canada gốc Việt và người Canada. Nguồn: StatCan
|
Quan niệm trọng khoa bảng của
dân Việt vẫn còn, dù ở trong hay ngoài nước. Dân Việt
thích làm thày hơn làm thợ, chuộng kỹ sư hơn cán sự,
yêu bác sĩ hơn y tá, v.v…
Trong giai đoạn hiện
nay, với sự có mặt của rất nhiều công ty nước ngoài
đang đầu tư, kinh doanh tại Việt Nam, để dễ tìm được
việc làm lương cao, sinh viên trong nước lại càng muốn
có nhiều bằng cấp, học vị ‒ nhất là bằng cấp từ
các cơ sở giáo dục nước ngoài. Do đó phong trào tư vấn
du học mọc lên như nấm tại Việt Nam. Tiêu biểu là
những sinh hoạt như “Cơ hội gặp gỡ 30 trường
quốc tế tại triển lãm giáo dục Vieca
19” (http://snipurl.com/11ct54,
Dân Trí, Thứ Ba, 16/03/2010, truy cập ngày 03/09/2010) hay “Du
học Canada: Trường Đại học Cape
Breton” (http://snipurl.com/11ct3f,
Tư vấn Du học, 22 July 2010 15:19 AMEC, truy cập ngày
03/09/2010).
Nhưng bản tin “Trường Đại học
An Giang tiếp đại diện trường đại học Centennial
Canada” của Phòng Quản lý Khoa học và Hợp tác Quốc
tế ‒ Đại học An Giang, đăng ngày 08/27/2010 do Trần
Ngọc Phương viết có một số thông tin không chính xác:
Ngày vào ngày 23-8-2010, Trường Đại học An Giang và đại diện trường đại học Centennial, Canada đã họp nhằm hướng đến việc hợp tác Đào tạo Quốc tế giữa Trường Đại học An Giang và Đại học Centennial. Tham dự có Tiến sĩ Võ Văn Thắng và lãnh đạo các đơn vị liên quan của Trường Đại học An Giang; Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Đài Trang, đại diện Đại học Centennial, Canada.
Nội dung cuộc họp nhằm việc tìm kiếm các cơ hội hợp tác đào tạo quốc tế giữa 2 Trường:
Tiến sĩ Đài Trang đã có phần giới thiệu sơ lược về Đại học Centennial và cuốn sách về Bác Hồ do chính tiến sĩ thực hiện. Đại học Centennial rất mong muốn hợp tác trong các lĩnh vực thế mạnh của Trường như Đào tạo Quản trị Kinh doanh và Anh ngữ. Trường cũng cung cấp các ưu đãi cho sinh viên như học phí hợp lý, thời gian học tập ngắn, thông dịch viên cho lớp học và chỗ ở. Giới thiệu các chương trình đào tạo của Trường như chương trình sau Đại học 1 +1, Chương trình học liên thông bằng MBA do Đại học Centennial cấp, các nhu cầu đào tạo ngắn hạn của Trường. Sau phần trình bày, 2 Trường đã có những thảo luận mang tính xây dựng về các chương trình hợp tác tiềm năng và mong muốn thực hiện việc hợp tác trong tương lai gần.
Đại diện 2 Trường sẽ tiếp tục trao đổi, thảo luận để kết quả hợp tác tốt nhất, phù hợp nhất với đặc điểm, thế mạnh của từng Trường.
Trước nhất, như bản tin Dân
Trí nêu trên đã đăng tải, Centennial College là “trường
Cao đẳng Centennial” ở Ontario Canada. Đây không phải là
một đại học (university) theo nghĩa thường hiểu. Tuy
nhiên, gần đây trường Centenial cũng có cấp một số
bằng bậc cử nhân qua học trình 4 năm như: Computer and
Communications Networking, Software Systems Design, Software Systems
Design Bridging Program. Trường cao đẳng Centennial cũng có
những chương trình cử nhân “in partneship với những đại
học” [“liên thông” (?)] như Environmental Science &
Technology, Journalism, Paramedicine, New Media Studies, Applied
Microbiology với đại học Toronto Scaborough và Bachelor of
Science Nursing với đại học Ryerson.
Điểm cần lưu
ý ở đây, không như tin của Đại học An Giang đã đưa,
những bằng cử nhân “liên thông” nêu trên do các đại
học chứ không phải do trường cao đẳng Centennial cấp.
Và chắc chắn, Centennial không được phép cũng như không
có khả năng cấp bằng MBA (Master of Business Administration,
Cao học hay Thạc sĩ Quản trị Kinh Doanh) vì đây chỉ là
một trường cao đẳng.
Để bạn đọc có thêm thông
tin về các trường cao đẳng, đặc biệt là tại Ontario
– một tỉnh bang giàu mạnh và phát triển nhất Canada,
sau đây là kết quả thăm dò với sinh viên đang học, sinh viên đã tốt nghiệp và gần 7000 nhân viên của 24
trường cao đẳng tại Ontario.
Kết quả là những
bảng xếp hạng từ tỉ số sinh viên tốt nghiệp tìm
được việc làm (sau 6 tháng), mực thoả mãn của sinh
viên sau khi tốt nghiệp, mức hài lòng của các công ty
thâu dụng sinh viên tốt nghiệp, tỉ lệ sinh viên tốt
nghiệp, và độ thoả mãn của sinh viên với trường theo
học, v.v…
Xem kết quả 2012 tại đây.
Kết quả một cuộc thăm dò
quy mô trên đây cho người đọc những thông tin tốt giúp
sinh viên dễ dàng trong sự chọn lựa trường học đúng
theo ý muốn của mình.
Một sự ngẫu nhiên, kết
quả thăm dò giúp cho sinh viên Việt Nam đã đọc bản tin
của Đại học An Giang về sự hợp tác với trường cao
đẳng Centennial nhận thức được rằng thông tin của tiến
sĩ Nguyễn Hoàng Đài Trang không đáng tin cậy.
Trong
cuộc họp với đại học An Giang TS Đài Trang thực sự
đi quảng cáo sách tôn vinh ông Hồ Chí Minh, đi quảng cáo
cho công ty tư vấn du học của bà (Canada Education Support)
hay đại diện cho trường cao đẳng Centennial? Ở đây,
trường Centennial, TS Nguyễn Hoàng Đài Trang chỉ là một
giáo sư môn Kinh doanh.
Kết quả thăm dò cho thấy
trường Centennial là một trong những trường cao đẳng
kém về nhiều mặt nhất Ontario. Bạn đọc có thể xem thêm
thông tin ở trang “National Survey of Student Engagement 2014” tại MacLeans.ca.
Giáo
dục là nền tảng xây dựng xã hội; những trường đại
học, cao đẳng là trung tâm đào tạo chuyên viên, những
thành tố căn bản để giúp cho dân giàu nước mạnh. Tuy
thế, trong thời kỳ hội nhập với văn minh thế giới
hôm nay, sinh viên Việt Nam muốn tiến thân bằng đường
học vấn cần truy cập đủ thông tin đúng đắn để
tránh bị những con buôn bất lương lừa đảo. Họ, những
con buôn thiếu lương thiện có mặt khắp nơi, hoạt động
ngay trong lòng những cơ sở giáo dục trong và ngoài Việt
Nam.
Sau đây là một số địa chỉ, trang web, và tài
liệu tin được và nên biết để chuẩn bị du học tại
Canada.
(i) Council
of Ministers of Education, Canada (CEMC) - Trang tiếng
Anh.
(ii) Association
of Universities and Colleges of Canada, 350 Albert Street, suite
600, Ottawa, Ontario K1R 1B1, Tel: (613) 563-1236
Fax: (613)
563-9745, E-mail: info@aucc.ca
(iii)
Canada’s
universities: a fact-filled guide for international students “Đại
học Canada: tài liệu hướng dẫn sinh viên quốc tế” ‒
Bản pdf
(iv) The
Council of International Schools. Higher Education Resource
Center.
(v) The
CIS Canadian Higher Education Admission Resource ‒ Bản
pdf.
(Bổ túc dữ liệu 2014)
Giới tính, việc làm và giáo dục
đại học.
Nhiều phụ nữ có trình độ đại học nhưng phần lớn đi làm cùng ngành nghề
 |
| Nguồn: Draig Desson and Duk Han Lee, CBC News April 15, 2014 |
© 2010 DCVOnline
Tham khảo:
(1) Higher education in Canada, http://en.wikipedia.org/wiki/Higher_education_in_Canada
(2) Association of Universities and Colleges of Canada, http://www.aucc.ca/can_uni/our_unive...s/index_e.html
(3) Council of Ministers of Education, Canada (CEMC), http://www.educationau-incanada.ca/index.aspx?lang=eng
(4) “Our 19th Annual Rankings”, Mary Dwyer, MacLeans.ca On Campus, November 5th, 2009, http://oncampus.macleans.ca/educatio...nual-rankings/
(5) “College Studen Survey 2010”, MacLeans.ca On Campus, http://oncampus.macleans.ca/educatio...-surveys-2010/
(6) Statistics Canada, Census 2001 và Census 2006
No comments:
Post a Comment